بررسی و نقد کتاب نظام آوایی زبان فارسی

مقالۀ حاضر به معرفی، بررسی و نقد کتاب نظام آوایی زبان فارسی، تألیف محمود بی جن خان می پردازد. کتاب اثری ارزشمند در حوزۀ آواشناسی و واج شناسی زبان فارسی است و امتیازات و نوآوری های فراوان و ساختار منسجمی دارد. مؤلف در فصل اول، مسئلۀ بازشناسی شنیداری گفتارِ پیوستۀ فارسی را ـ که موضوع اصلی تحقیق است ـ برگزیده و در فصل های بعد تلاش کرده است بر اساس روش شناسی آزمایشگاهی به سؤال اصلی تحقیق پاسخ دهد. کتاب از نظر محتوا نیز اثری در خورِ تقدیر است. مؤلف مبانی نظری آواشناسی آکوستیکی و انگاره های نظری بازشناسی گفتار را به صورت جامع و روشن، برای طرح مباحث تولید و درک گفتار زبان فارسی معرفی کرده و در چهارچوب این یافته های نظری، آزمایش هایی را طرح ریزی کرده است تا سرنخ های آکوستیکی معتبرِ هریک از مشخصه های واجی را در فرایند درک گفتار پیوستۀ فارسی، کشف و استخراج کند. وی همچنین در لابه لای این مباحث، به بحث و پژوهش دربارۀ برخی مسائل مهم نظام آوایی زبان فارسی پرداخته است. با وجود این، این کتاب همانند هر اثر دیگر، نقص ها و کاستی هایی دارد که مقالۀ حاضر با هدف رفع و اصلاح آن ها تدوین شده است. نتایج این پژوهش نشان می دهد که کتاب نظام آوایی زبان فارسی از نظر محتوا در بخش هایی مانند «تکیه از دیدگاه آواشناسی»، «واکه ها»، «همخوان های انفجاری»، «همخوان غلت» و «همخوان های روان» نیاز به بازنگری دارد.